GEÇMİŞTEN
GÜNÜMÜZE UŞAK HALISI
Anadolu’da dokuma sanatı ilk çağlarda Lidya ve
Frigyalılar döneminde başlamıştır. O dönemde bölgede yetişen hayvanların
kaliteli yünlerinin olması nedeniyle, yünleri değerlendirmek için iplik yapılır
ve havlı dokuma başlar.
Dokuma sanatı Türk aşiretlerinden Selçuklular ile
Anadolu’ya yerleşir. Dokumacılık önceleri Türk toplumunda geleneksel olarak
dokunan özel çeyiz eşyasıydı. Ancak ölüm sebebiyle miras olarak paylaşılmaya ya
da camilere verilmeye başlandı.
Uşak ve yöresi 15. yy erken Osmanlı dönemi halılarının
yaratıcısı ve Osmanlı dönemi halıcılık merkezi olmuştur. Ülkede 1500’ lü
yıllarda başlayan kapitülasyonlar sonucu ülkeye gelen elçilere Osmanlı
sınırları içerisinde ticaret yapma hakkı tanınır. Böylece halılar yurt dışında
kendini gösterir.
Avrupa’daki seçkin aileler ünlü ressamlara tablolarını
yaptırırlarken Uşak halılarını duvarda, yerde ve masada dekor olarak
kullanırlar. Hans Holbein ve Lorenzo Lotto gibi ünlü ressamların tablolarında
yer alan halılar ressamların adlarını almıştır. Bunlara Lotto ve Holbein
denmiştir.
Kanuni Sultan Süleyman döneminde Uşak halıları büyük önem
kazanmıştır. O dönemde Azerbaycan’dan getirtilen dokuma ustaları Uşak’a özgü
halıları yeni tarzlarla dokumaya başlamıştır. Halıların özelliklerini
kaybetmemesi için Anadolu müftüleri görevlendirilmiş ve dokumalar kontrol
altında devam etmiştir. Desenler nakkaşlar ev süsleme sanatçıları tarafından
tasarlanarak saray halıları adını almıştır. Osmanlı saraylarından, Avrupa
şatolarına, camilerden kiliselere kadar yayılan Uşak halısı sadece bir halı
değil saygınlık sembolü olan bir efsanedir.
Tarihi
Uşak halıları bugün;
·
Paris
Louvre Müzesi
·
Floransa
Bardini Müzesi
·
New
York Metropolitan Sanat Müzesi
·
Philedelphia
Müzesi
·
Londra’daki
Victoria ve Albert Müzesi
·
National
Gallery of Art
·
Budapeşte
Milli Müzesi
·
İstanbul
Türk ve İslam Eserleri Müzesi
·
Berlin
İslami Sanatları Müzesi
·
Metropolitan
Ulusal Kuveyt Müzesi
·
İstanbul
Vakıflar Halı Müzesi
·
Konya
Mevlana Müzesi
gibi birçok müzede sergilenmektedir.
Bir sanat eseri olarak tarihe imzasını
atan, kültürel mirasımız el dokuma Uşak Halısının dünya pazarında eski
bilinirliğini artırmak; gelecek yüzyıllara sanatsal bir miras bırakmak amacıyla
tekstil alanında 2000’ li yıllarda bir ilerleme kaydedilmiş ve yeniden fabrikalarda
Uşak iplikleri üretilmeye başlanmıştır. Yıllara meydan okuyan dayanıklılığı ile
sanat tarihine imzasını atan Uşak halısı yıllar geçmesine rağmen koruduğu
sağlam yapısını natürel yün halı ipliğinden almaktadır. Bu doğrultuda ihraç
edilen halı ve kilimler Türkiye’de el dokuma halı sektöründe faaliyet gösteren
çeşitli firmalara hizmet vererek, kalitede sürekliliğin takibi yapılmaktadır.
